"Waar gaat je eindscriptie over?"
'Nachtradio.'
Gefronste wenkbrauwen.
"Ah. Moet je verder nog iets maken?"
'Een radiodocumentaire.'
"Waarover?"
'Over het uitvaartwezen.'
"Gezellig."

Nee, mensen reageerden dolenthousiast toen ik maart 2008 (eindelijk) afstudeerde en deze twee onderwerpen had gekozen om in af te studeren. Voor mij was het een volstrekt logische keuze (en gelukkig begreep iedereen dat wel als ze eenmaal van de schrik waren bekomen). Al sinds m'n twaalfde luisterde ik veel naar nachtradio, was er dus heel erg in thuis en was op de opleiding al uitgegroeid tot een 'kenner' in het genre (zodat af en toe een medestudent aan de telefoon hing die mij dan weer wilde interviewen over nachtradio. Dan kreeg ik ook steevast vragen als 'ben je wel gelukkig?' of 'voel je je niet eenzaam?'). Daarnaast deed ik jarenlang vakantiewerk bij een verzekeringsbedrijf dat in uitvaarten doet, dus zaken als uitvaarten of de business eromheen waren voor mij helemaal niet zo gek of eng. En tijdens het maken van die documentaire bleek trouwens ook nog eens dat mensen het heel erg leuk vonden dat er wat interesse was in hun beroepsgroep. Er was nooit es iemand die vroeg hoe het is om in een crematorium de oven te bedienen of een graf te ruimen.


De documentaire zal ik hier niet online plaatsen, omdat het ding met ruim drie kwartier veel te veel ruimte in beslag zou nemen (en ik niet weet of alle betrokkenen het hier ook mee eens zouden zijn). Mijn scriptie over nachtradio plaats ik wel online. Dit omdat vrijwel alle betrokkenen ook een exemplaar ontvangen hebben en ik niet het idee heb dat ze er ontevreden over waren (hoewel Joga Brouwers van Casa Luna opmerkte dat zij wel degelijk een technicus bij het programma hebben, dus dat foutje wil ik hierbij rechtzetten). Bovendien is nachtradio een onderwerp waar heel weinig informatie over te vinden is, zo kwam ik zelf achter bij mijn research. Dankzij hulp van het Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum kon ik wat stokoude luisteronderzoeken achterhalen, evenals wat radio-interviews over dit onderwerp. Om eventuele andere belangstellenden een hoop gezoek te besparen heb ik daarom een exemplaar naar het instituut gestuurd, maar bedacht ik mij dat het ook handig was om die hele scriptie hier (als .pdf-bestand) online te zetten. Want meer aandacht voor nachtradio is nooit weg.

Ik heb in m'n scriptie gericht op de geschiedenis van nachtradio. Waarom is het ooit ontstaan? Gaandeweg kwam ik erachter dat mensen die nachtradio maken, merken dat luisteraars heel erg bij hun programma's betrokken zijn, maar dat er tegelijkertijd weinig geld is om de programma's te maken. Menig programmamaker blijkt in z'n eentje verantwoordelijk te zijn voor de presentatie, de regie, de telefoonredactie en de nazorg. Een wel heel uitgebreid takenpakket en vrij onmogelijk. Maar de Wetten van Hilversum zijn onverbiddelijk; voor elk tijdslot staat een bepaald bedrag dat besteed mag worden en voor nachtradio, met die paar luisteraars, is dat erg weinig. Neemt niet weg dat er veel passie en betrokkenheid bij de makers is. Tot slot kwam ik er nog achter dat de horizontalisering ervoor heeft gezocht dat het karakter van de nachtradio is veranderd. Voordat de 'horizontalisering' was doorgevoerd, had elke nacht z'n eigen omroep. Nu is een soort eenheidsworst ontstaan. Vast heel nuttig, maar ook jammer. Al ben ik er nooit achter gekomen waaróm het jammer is dat ook de nachtradio ten prooi is gevallen aan de horizontalisering (een heel irritant woord waarvan de docent bij wie ik m'n scriptie moest verdedigen zich terecht afvroeg of het wel correct Nederlands is).

Maar goed, nu ga ik toch m'n scriptie weer samenvatten en dat is niet de bedoeling. Het ding telt 25 pagina's en ik heb er - ook wel interessant om te weten - een 8- voor gekregen. Ik vind dat, nu ik het ding teruglees, wat aan de hoge kant, maar ik zal niet klagen. :-)

Nachtradio